Sosyal Güvenlik mevzuatında şirket ortaklarının sigortalılığının tespitinde sorunlar yaşanmakta, sigortalılar tabi olmaları gereken sigortalılık statüsünden farklı statüde prim yatırmakta ve bu husus çoğu zaman söz konusu kişilerin tahsis talebinde bulundukları aşamada ortaya çıkmakta, sigortalılar mağdur olmaktadır. Mağduriyetin önlenmesi için şirket ortaklarının sigortalılık statülerini kontrol etmeleri gerekmektedir.
Şirket Ortak ve Yöneticilerinin Sigortalılığı
10
Kas
Yayınlayan: Sefa KATIRCI
Kategori:
Mali Danışmanlık
Yorum yapılmamış
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinde sigortalı sayılanlara, 5. maddesinde bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılara ve 6. maddesinde ise sigortalı sayılmayanlara ilişkin düzenlemelere ayrıntılı olarak yer verilmiştir.
5510 sayılı Kanun daha önceki üç sosyal güvenlik kurumuna ait sigortalılık işlemlerini içerecek şekilde yürürlüğe girmiş olup hizmet akdiyle bir işverene bağımlı olarak istihdam edilen kişilerin (4/a), kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan kişilerin (4/b) ve idare hukukuna bağlı, memur olarak atanmış kişilerin (4/c) sosyal güvencesini düzenlemektedir. Önceki kanunlarla da bağlantılı olarak, oldukça karışık hale gelen şirket ortaklarının ve yöneticilerinin sigortalılığı ve bu sigortalıların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi konusu, aşağıda tablolar ve temel açıklamalarla ele alınmıştır.
5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendine göre, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları sigortalı sayılmıştır.
Bu maddede yer alan sigortalılara ilişkin ayrıntılar Tablo-1’de ve tablo açıklamalarında ayrıntılı olarak belirtilmiştir.
Tablo 1 Açıklamaları:
1- 01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunun 53. maddesine göre; kanunun 4. maddesi (b) bendi (Bağ – Kur) kapsamında zorunlu sigortalı olarak sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, hizmet akdiyle kanunun 4. maddesi (a) bendi (SSK) kapsamında sigortalı bildirilemezler. Ancak şirket ortakları kendi işyerlerinden kanunun 4. maddesi (a) bendi kapsamında sigortalı olarak bildirilmeye 01.10.2008 tarihinden önce başlanmış ise, bu sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar önce başlayan sigortalılık devam ettirilir.
2- Kanunun 4. maddesinin (b) bendi (Bağ – Kur) kapsamında sigortalı olan şirket ortağı 01.03.2011 tarihinden itibaren (ortağı olmadığı) başka bir şirkette hizmet akdiyle kanunun 4. maddesi (a) bendi kapsamında çalışmaya başlarsa, çalışmaya başladığı günün bir gün öncesinden geçerli olmak üzere 4/b (Bağ – Kur) kapsamındaki sigortalılığı sonlandırılıp, hizmet akdi ile çalışmasının olduğu işyerinden 4/a kapsamında sigortalı olarak bildirilecektir. Bu sigortalılar istekleri halinde 4/b kapsamındaki sigortalılıklarını da devam ettirebileceklerdir.
3- Anonim şirket ortağı olmayan yönetim kurulu üyelerinin çalışması hizmet akdi kapsamında değerlendirilemeyeceğinden, vekâlet akdine daha yakın olduğu, ancak vekalet akdinin de 4/a (SSK) sigortalısı olma koşullarını sağlamadığı bilinmelidir. Böylelikle anonim şirket ortağı olmayan yönetim kurulu üyeleri bu sıfatları dolayısıyla 4/a (SSK), 4/b (Bağ – Kur) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalısı olarak değerlendirilemez. Ancak şirket ortağı olmayan yönetim kurulu üyesinin aynı şirket bünyesinde hizmet akdine tabi olarak çalışmasının önünde herhangi bir engel bulunmamakta ve bu kapsamda çalışmaları durumunda 4/a (SSK) sigortalısı olmaları 3 zorunluluk teşkil etmektedir.
4- Yönetim Kurulu üyesi olmayan A.Ş. ortakları, ortak olduğu şirkette Türk Ticaret Kanunundan kaynaklanmayan bir görev (üretim, personel, muhasebe müdürü vb.) almaları halinde şirket tüzel kişiliği ile aralarında hizmet akdi bulunacağından 4-a kapsamında sigortalı olmaları gerekmektedir.
5510 sayılı Kanunda belirtilen şahıs şirketlerinden kolektif, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve donatma iştiraki ortaklarının vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihten; sermaye şirketlerinden limited şirket ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının, şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten; anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının yönetim kuruluna seçildikleri tarihten itibaren 4/b sigortalılıkları başlayacaktır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ne göre;
1- Kolektif şirket ve adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıklarının, vergi mükellefiyetlerinin başladığı tarihte başlayacağı ve bu tarihin vergi dairelerince,
2- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıklarının, yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarihte başlayacağı ve bu tarihin şirket yetkililerince,
3- Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılıklarının, şirketin ticaret siciline tescil edildiği tarihte başlayacağı ve bu tarihin ticaret sicil memurluklarınca,
4- Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarından hisse devri alan yeni ortaklarının sigortalılıklarının, ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlayacağı ve bu tarihin ortaklar kurulu kararının, hisse devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin, devrin yapıldığının işlendiği pay defterinin birer sureti veya devir ticaret sicil memurluğunca tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla şirket yetkililerince
15 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna e-sigorta yoluyla bildirilmesi gerekmektedir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ne göre;
Şirket ortaklarından,
1- Kollektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları vergi mükellefiyetlerinin bittiği tarihte sona erer ve bu tarih vergi dairelerince ve sigortalılarca,
2- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona erer ve bu tarih şirket yetkililerince ve sigortalılarca,
3- Limited şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılıkları hisse devrine ilişkin alınan ortaklar kurulu kararı ile hissenin devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin ve devrin pay defterine işlendiği sayfanın birer suretlerinin birlikte ibraz edilmesi veya hisse devri ticaret sicil memurluğuna tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla ortaklar kurulu karar tarihi itibarıyla sona erer ve bu tarih, sigortalılar ve şirket yetkililerince
10 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilecektir.
Şirket ortaklarının sigortalılığının başlangıcının ve sona ermesinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesine ilişkin ayrıntılı açıklamalara Tablo-2’de yer verilmiştir.
TABLO 2: Şirket Ortaklarının Sigortalılığının Başlangıcının Ve Sona Ermesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirimi
1.İflasın açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde mahkemenin karar tarihinde, sigortalının talebinin olmaması hâlinde ise mahkemece iflasın kapatılmasına karar verildiği tarihte sona erer ve bu tarih sigortalılar ve şirket yetkililerince 10 gün içerisinde bildirilir.
2. Tasfiyenin açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde mahkemenin karar tarihinde sona erer. Bu tarih sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer ve bu tarih ticaret sicil memurluğunca ve sigortalılarca 10 gün içerisinde bildirilir.
3. Tasfiyesine şirketin ortaklar kurulu tarafından karar verilen Şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde tasfiyenin başlanmasına karar verildiği tarihte sona erer, bu tarih sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde ise tasfiyenin sonuçlandığına ilişkin tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer ve bu tarihler sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca 10 gün içerisinde bildirilir.
4. Münfesih duruma düşen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde şirketin münfesih duruma düştüğü tarih itibarıyla sona erer, bu tarih sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde münfesih duruma düşen şirketin tasfiyesinin sonuçlandığına dair tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer ve bu tarihler sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca 10 gün içerisinde bildirilir.
5. Mahkeme kararı ile iflasın, tasfiyenin açılmasına, ortaklar kurulu kararı ile tasfiyenin başlamasına veya münfesih duruma düşmesine karar verilen şirketlerin ortaklarından hizmet akdi ile çalışmaya başlayanların sigortalılıkları, çalışmaya başladıkları tarihten bir gün öncesinden itibaren sona erer ve bu tarihin sigortalılarca on gün içerisinde bildirilmesi gerekir.
4. Sonuç
Son yıllara oldukça sık değişikliklerin yapıldığı sosyal güvenlik mevzuatında şirket ortaklarının sigortalılığının tespitinde sorunlar yaşanmakta, sigortalılar tabi olmaları gereken sigortalılık statüsünden farklı statüde prim yatırmakta ve bu husus çoğu zaman söz konusu kişilerin tahsis talebinde bulundukları aşamada ortaya çıkmakta, sigortalılar mağdur olmaktadır. Bu mağduriyetin önlenmesi için şirket ortaklarının sigortalılık statülerini, özellikle 5510 sayılı Kanunun 53. maddesindeki düzenlemeleri de göz önünde bulundurarak, kontrol etmeleri yerinde olacaktır.
Yine sigortalılığın başlangıcına ve sona ermesine ilişkin bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenlere idari para cezası uygulandığından, işverenlerin ve/veya sigortalıların yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde söz konusu bildirimleri yapmaları menfaatlerine olacaktır.
